قلعه محمد باقری هرات

قلعه ملکی هرات از بناهای ماندگار شهرستان خاتم است که متعلق به اواخر دوره افشاریه و اوایل دوره زندیه می باشد.

آدرس : یزد - یزد

تلفن : [phone]

قلعه ملکی هرات از بناهای ماندگار شهرستان خاتم است که متعلق به اواخر دوره افشاریه و اوایل دوره زندیه می باشد. مالک این بنا در اصل« ابوالفتح خان» یکی از خوانین منطقه بوده که ورثه ایشان در سال ۱۳۸۸ این قلعه را با هدف تبدیل به موزه مردم شناسی ، به میراث فرهنگی شهرستان خاتم یزد اهدا کرده اند که به همین دلیل نام دیگر قلعه ملکی هرات خاتم را قلعه ابوالفتح خانی نیز گذاشته اند.

معماری قلعه

قلعه ملکی از قلاع دوره افشاریه و در ابتدای ورودی شهر هرات واقع شده است. قلعه ملکی هرات با توجه به فضاهای در نظر گرفته شده به نظر می رسد یکی از کامل ترین نمونه های این نوع بنا در شهرستان خاتم و استان یزد و حتی کشور باشد، چرا که با نگاهی گذرا می توان هم بنای ارگ، هم بنای شارستان و هم ربض یا محیط زراعی اطراف را در آن مشاهده نمود. تنها ورودی قلعه که در قسمت ارگ آن قرار دارد دارای یک سردر ساده و نسبتاً بلند و نیز یک در قدیمی با دو کوبه و گل میخ هایی بر آن می باشد. در جنوب غربی ارگ از بیرون، دو حجم استوانه ای متصل به بنا دیده می شود که می توان کاربرد آنها را در جهت پشت بندهایی برای مسائل سازه ای بنا دانست. بعد از گذر از درگاه ورودی، یک فضای تقسیم هشتی با پوششی طاق چهار بخش قرار دارد که دسترسی به فضاهای نزدیک ورودی را فراهم می آورد. پس از فضای تقسیم، دالانی با عرض نسبتاً زیاد وجود دارد که امکان دسترسی به فضاهای سکونتی درون قلعه، طبقه دوم یا همان حاکم نشین قلعه و نیز دو اصطبل دو طرف دالان را فراهم می سازد. فضاهای مجاور ورودی که عموماً بدون نور می باشند را می توان انبار یا مکان استقرار نگهبانان قلعه تصور نمود.

 

طبقه دوم قلعه ملکی در قسمت ارگ شامل یک فضای چهار صفه ای با چهار اتاق در چهار کنج آن می باشد که فضایی جهت سکونت خان قلعه بوده است. در میان این چهار صفه، گنبدی با روزنه ای در میان آن ساخته شده است. در پیرامون حیاط جنوبی فضاهای سکونتی مردم عادی یا رعایا وجود دارد که عموماً از یک الگو تبعیت می کنند؛ بدین ترتیب که هر یک از آنها در ابتدا دارای یک فضای کشیده با طاق آهنگ و طاقچه های در جداره های دو طرف می باشند. بعداز فضای اول یک فضای پشتی با پلانی مربع شکل قرار دارد که پوشش آنها یا طاق آهنگ و یا طاق فیلپوش می باشد. تمامی این فضا از روزنه های موجود در بام، نور مورد نیاز را تأمین می کنند.